ILO100 tại Việt Nam

Tương lai việc làm là lựa chọn của Việt Nam

Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019 cho rằng Việt Nam hiện đang đi đúng hướng trên con đường trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao. Theo một báo cáo mới của ILO, Việt Nam đang tạo thêm nhiều việc làm cần kỹ năng trung bình và cao.

Tin | Ngày 27 tháng 11 năm 2019
HÀ NỘI – Tương lai việc làm của Việt Nam nằm ở quyết định lựa chọn, và Việt Nam đang cho thấy sự lựa chọn của mình thông qua cải thiện kỹ năng lực lượng lao động, mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, và hiện đại hóa các thiết chế quan hệ lao động.

Đây là những thông điệp tại Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019 diễn ra vào ngày 27/11 tại Hà Nội. Diễn đàn do Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) đồng tổ chức trong khuôn khổ năm kỷ niệm một thế kỷ thành lập của ILO, và sẽ trở thành sự kiện định kỳ hai năm một lần.

“Ngày nay thế giới việc làm đang trải qua những thay đổi lớn với tốc độ ngày càng nhanh, tác động tới sinh kế của hàng triệu người nam và nữ, cả người sử dụng lao động và người lao động,” TS Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam, cho biết. Theo tiến sỹ, những nhân tố thay đổi chính bao gồm cải tiến công nghệ với điển hình là Cách mạng 4.0, hệ thống thương mại toàn cầu với độ kết nối ngày càng lớn, già hóa dân số và biến đổi khí hậu.

“Làm thế nào có thể xây dựng một tương lai việc làm tốt hơn trong thời kỳ chuyển đổi này, bằng cách tận dụng các cơ hội nó đem lại và chuẩn bị để đối mặt với những thách thức mới nổi, là một câu hỏi sống còn của thời đại chúng ta,” ông nhận định.

Trong bối cảnh đó, Tuyên bố Thế kỷ lịch sử của ILO được thông qua vào tháng 6/2019 kêu gọi tương lai việc làm cần lấy con người làm trung tâm, và nhấn mạnh rằng tương lai không phải là điều gì đó áp đặt lên chúng ta, mà là sự lựa chọn do các Chính phủ, người lao động và người sử dụng lao động quyết định.

Việt Nam đã và đang là một câu chuyện thành công, với tốc độ tăng trưởng cao bền vững trong những năm qua dù bối cảnh quốc tế có nhiều biến động.

Đây là kết quả của sự lựa chọn chiến lược của Việt Nam quyết định phát triển kinh tế thông qua hội nhập toàn cầu sâu rộng hơn, kết hợp với những cải cách trong nước.

“Để hiện thực hóa quyết tâm trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, Việt Nam cần những cải thiện về mặt xã hội song hành với phát triển kinh tế,” TS Lee nhận đinh. “May mắn là Việt Nam đang tiến những bước tiến đúng đắn và quan trọng thông qua việc cải thiện kỹ năng cho lực lượng lao động, mở rộng độ bao phủ của an sinh xã hội, và hiện đại hóa các thiết chế quan hệ lao động.”

Theo Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Lê Văn Thanh, Bộ Luật Lao động sửa đổi vừa được thông qua là một dấu mốc quan trọng trên con đường hoàn thiện hệ thống pháp luật lao động của Việt Nam theo hướng hiện đại, phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế. Bộ Luật Lao động mới tích hợp khá đầy đủ những nguyên tắc của các công ước cơ bản của ILO, kể cả hai công ước cơ bản còn lại (về tự do hiệp hội và lao động cưỡng bức) mà Việt Nam dự kiến sẽ phê chuẩn trong những năm tới.

Diễn đàn về nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam vừa qua đã thể hiện cam kết ở các cấp cao nhất của Chính phủ về phát triển kỹ năng, và đưa ra phương hướng chính sách cho một tương lai việc làm tươi sáng hơn thông qua cải thiện năng suất dựa vào nâng tầm kỹ năng lao động trên cả nước cũng như phối hợp cung cầu tốt hơn về kỹ năng.

Đề án cải cách bảo hiểm xã hội dựa trên Nghị quyết trung ương 28/NQ/TW năm 2018 đã mở đường hướng tới mở rộng độ bao phủ toàn dân về bảo hiểm xã hội.

“Tôi tin tưởng rằng việc đảm bảo việc làm bền vững và thỏa đáng cho mọi người, thông qua những tiến bộ về nâng tầm kỹ năng, an sinh xã hội toàn dân và quan hệ lao động hiệu quả, sẽ là một phần không thể thiếu của Chiến lược và Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn tiếp theo mà Việt Nam đang hoàn thiện, bởi đây là một yếu tố chính thúc đẩy chính sách xã hội để phát triển kinh tế,” Giám đốc ILO Việt Nam cho biết. “Tôi tin tưởng rằng Việt Nam đang đi đúng hướng trên con đường tăng trưởng bền vững và toàn diện hướng tới trở thành một quốc gia thu nhập trung bình cao.”

Phác họa thế giới việc làm tại Việt Nam

Theo một báo cáo mới của ILO được công bố tại Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019, kinh tế Việt Nam đang tạo ra ngày càng nhiều việc làm cần kỹ năng trung bình và kỹ năng cao.

Ấn phẩm ‘Việc làm thỏa đáng và các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam’ đã chỉ ra rằng tăng trưởng việc làm trung bình hàng năm của Việt Nam trong thập kỷ qua tập trung vào nhóm việc làm cần kỹ năng trung bình và cao.

Thống kê phân bổ việc làm theo mức kỹ năng của Việt Nam cho thấy hơn một nửa (53%) số việc làm trên cả nước là việc làm cần kỹ năng trung bình, và 12% đòi hỏi kỹ năng cao. Số còn lại (36%) là việc làm kỹ năng thấp.

“So sánh cơ cấu này với các quốc gia có thu nhập trung bình cao – nhóm Việt Nam mong muốn được gia nhập vào năm 2030 – cho thấy những điểm khá thú vị,” bà Valentina Barcucci, chuyên gia kinh tế lao động của ILO Việt Nam, đồng tác giả của báo cáo, chia sẻ.

Tính trung bình, các nước thu nhập trung bình cao có tỷ trọng việc làm kỹ năng thấp tương đồng với Việt Nam (32%), tỷ trọng việc làm kỹ năng trung bình lớn hơn (48%), và tỷ trọng việc làm kỹ năng cao lớn hơn rất nhiều (ở mức 20%, cao gần gấp đôi Việt Nam).

Theo báo cáo này, Việt Nam đang sở hữu dân số đặc biệt năng động, với tỷ lệ tham gia thị trường lao động ở mức hơn 70% đối với phụ nữ (so với mức trung bình 48% trên thế giới), và 81% với nam giới.

Việc làm trong ngành sản xuất đã và đang tăng với tốc độ rất cao tại Việt Nam, kể từ năm 2014 luôn ở mức cao hơn mức chung của khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

“Việt Nam không cần thêm nhiều việc làm, nhưng cần thêm việc làm tốt hơn,” bà Barcucci cho biết. “Tỷ lệ thất nghiệp ở mức rất thấp. Tuy nhiên, chất lượng việc làm lại đang là một thách thức.”

Việc làm dễ bị tổn thương đang trên đà giảm dần nhờ vào xu hướng công nghiệp hóa và tăng số lượng việc làm trong ngành sản xuất. Nhưng vào năm 2018, vẫn có tới 54% người lao động đang làm những công việc dễ bị tổn thương. Nhóm việc làm này đặc thù là thường không có sự bảo vệ và thu nhập thường rất thấp. Cải thiện chất lượng việc làm trong nhóm việc làm này của thị trường lao động cần phải trở thành một ưu tiên của Chính phủ Việt Nam, nếu Việt Nam muốn đạt được mục tiêu hiện đại hóa kinh tế xã hội.

Ấn phẩm ‘Việc làm thỏa đáng và các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam’ phân tích thị trường lao động Việt Nam bằng nhiều chỉ số và sử dụng số liệu của điều tra lao động việc làm. Phiên bản tiếng Việt của báo cáo sẽ được phát hành vào tháng 12/2019.