Ev işçilerinin insana yakışır iş koşullarında çalışmaları amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi tarafından başlatılan farkındalık kampanyası kapsamında planlanan bir dizi tematik toplantının ilki ilgili tarafların katılımıyla 17 Kasım 2021 tarihinde çevrim içi olarak gerçekleştirildi.

ILO Türkiye Ofisi’nin İsveç desteğiyle yürüttüğü “Kadınlar İçin Daha Çok ve Daha İyi İşler” Programı kapsamında Haziran 2021 – 2022 tarihleri arasında yürütülmesi planlanan “Ev İşçileri için İnsana Yakışır İş Bilgilendirme ve Farkındalık Kampanyası”nın ilk teknik toplantısı “Ev İşçileri İçin Sosyal Korumanın Yaygınlaşması” teması ile yapıldı.

Kampanya, Sosyal Diyalog Anlayışıyla Ev İşçilerinin Çalışma Koşullarına İlişkin Sorunlarına Çözümü Amaçlıyor

Sosyal diyalog anlayışıyla ilgili tüm kamu, işçi ve işveren taraflarının bir araya gelerek verecekleri katkı ile ev işçilerinin insana yakışır koşullarda çalışmasının önündeki engellerin aşılmasını amaçlayan kampanyanın ilk teknik toplantısında Dünyada ve Türkiye’de ev işçilerinin sosyal koruma mekanizmalarına erişimlerine dair durum ile ev işçileri için sosyal korumanın yaygınlaşması amacıyla neler yapabileceği konuları ele alındı.

“Ev İşçileri Toplumun Sürdürülebilirliğini ve Diğer Sektör Çalışanlarının Çalışma Hayatının Devamlılığını Sağlıyor”

Toplantının açılış konuşmasını yapan ILO Türkiye Direktörü Numan Özcan çoğu kadın olan ve pek çoğu güvencesiz koşullarda çalışan ev işçilerinin ev temizliği, çocuk bakımı, yaşlı-hasta bakımı gibi toplumun sürdürülebilirliği açısından temel gereksinimleri karşıladıklarına dikkat çekerek kampanyanın aslında görünmez emek harcayarak başka sektörlerde çalışanların da çalışma hayatına devam etmelerini kolaylaştıran ev işçilerinin insana yakışır koşullarda çalışmaları için yürütüldüğünü ifade etti.

ILO Türkiye Direktörü Numan Özcan: “2021 yılında ILO Türkiye Ofisi olarak yaptığımız çalışmada ortaya koyduğumuz üzere Türkiye’de %90’ı kadın olan ev işçilerinin %70’ı sosyal güvenceden yoksun olarak çalışıyor.”

“Dünya’da ev işçilerinin büyük çoğunluğu sosyal koruma mekanizmalarına erişemiyor. Bu sınırlığa eşlik eden düşük ücretler, düzensiz çalışma gibi etkenlerle birlikte COVID 19 krizinin ev işçileri için kısa ve uzun dönemli etkilerinin daha da ağır olduğunu söylemek mümkün.”

“Sosyal Koruma İçin Kayıtlı İstihdama Yönelik Çalışmalar ve Çok Taraflı Sosyal Diyalog Platformaları Önemli”

Sosyal koruma kapsamının ev işçileri için yaygınlaşabilmesi için kayıtlı istihdamı amaçlayan çok boyutlu çalışmalara ihtiyaç olduğunu ifade eden Özcan “Aynı zamanda, ev işçilerinin insana yakışır koşullarda çalışabilmeleri için sosyal güvenlik politikalarının asgari ücret, çalışma saatleri, iş sağlığı güvenliği ve sosyal diyalogun teşviki gibi diğer alanlardaki düzenlemelerle birlikte ele alınmasının katkısı çok büyük olacaktır,” dedi.

“Tüm bunlar için ev işçileri sendikalarının da olduğu çok taraflı sosyal diyalog platformalarının önemi büyük.”

“ILO 189 Sayılı Ev İşçileri Sözleşmesinin Onaylanması Önemli”

“Bu yıl, ILO 189 Sayılı Ev İşçileri için İnsana Yakışır İş Sözleşmesi’nin onaylanmasının 10. yılı. Bu anlamda ev işçilerinin çalışma koşullarının iyileştirilmesi için bu sözleşmenin desteklenmesinin ve buna yönelik kapsamlı kampanyaların düzenlenmesinin önemli olduğunu düşünüyorum.”

Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Özge Songül ise sosyal güvenlik sisteminin yabancı işçileri de kapsayacak şekilde en geniş biçimiyle düzenlendiğini ve genişlemeye devam ettiğini belirterek “Bu sistem ev hizmetlerini de kapsamına almıştır. Ev hizmetlerinde çalışanlar sigortalı sayılmıştır. Sigortalı olmaları yönündeki tüm bürokratik engeller de kolaylaştırılmıştır,” dedi.

ILO Türkiye Ofisi Toplumsal Cinsiyet-Sosyal Diyalog Yöneticisi Ayşe Emel Akalın’ın moderatörülüğünü üstlendiği toplantıda yer alan “Türkiye’de Ev İşçilerinin Sosyal Koruma Mekanizmalarına Erişimlerinin Artırılabilmesi için Neler Yapılabilir?” başlıklı panelde ise ILO Kıdemli Program Yöneticisi Ebru Özberk Anlı “Kadınlar için Daha Çok ve Daha İyi İşler Programı” ve program kapsamında ev işçiliğine ilişkin gerçekleştirilmekte olan faaliyetler konusunda bilgi verdi.

Ebru Özberk Anlı “Bu girişim ile amacımız ev işçileri için insana yakışır işlerin sağlanmasında sorunların tespit edilmesi, paydaşlarla bilgi paylaşımı, farkındalığın yaratılması ve nihai olarak paydaş toplantıları ile çözüm önerilerinin geliştirilmesi”

“Ev İşçileri için İnsana Yakışır İş Bilgilendirme ve Farkındalık Kampanya”sında ev işçilerine ve ev işçilerini çalıştıran işverenlere yönelik faydalı bilgilerin yer aldığı broşürler, paydaş toplantıları, sosyal medya kampanyaları, ünlülerin ev işçileriyle röportajları gibi pek çok faaliyet var”

“Kayıt Dışılık Sosyal Korumanın Önündeki En Temel Engel”

Panel’de konuşan ve kampanya sürecine aktif destek vererek ev işçilerine ilişkin kapsamlı çalışmaları bulunan Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi’nden Dr. Ceyhun Güler ise ev islerinde kayıt dışı istihdamın yüksek olması uygulamada çok az sayıda ev isçisinin sosyal güvenlik korumasından yararlanmasına neden olduğunu ifade etti.

“Ev İşçilerinin Özgül Çalışma Koşulları Dikkate Alınmalı”

Dr. Ceyhun Güler’in verdiği bilgilere göre her 10 ev işçisinden 8'i kayıt dışı çalışıyor; her 5 ev işçisinden sadece 1'i etkin sosyal güvenlikten faydalanabiliyor ve ev işçilerinin %81.2'si kayıt dışı çalışıyor.

“Ev işçilerinin özgül çalışma koşullarını dikkate alan ve diğer işçilere sağlanan koşullarla uyumlu yasal düzenlemelere ihtiyaç var”

Sosyal Güvenlik Kurumu İşverenler Daire Başkanı İbrahim Özçelik ise ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığının sağlanmasına ilişkin yasal düzenlemeler ve mevzuata dair detaylı bilgi verdi.

ILO C 189’un Onaylanması İçin Kampanya Çağrısı

Soru-cevap bölümünde ise toplantıya katılan katılımcılar Akademisyen Ceyhun Güler’in aktif katkısıyla hazırlanan ev işçilerine ve ev işçilerini çalıştıran işverenlere ilişkin broşürlerin dağıtımı konusunda gerekli desteği verebileceklerini ve ILO’nun 189 sayılı ev işçilerine ilişkin sözleşmenin onaylanması konusunda kampanya başlatılması gerektiğini dile getirdiler.

Ev İşçilerine İnsana Yakışır İş İçin Kılavuz

ILO Türkiye Ofisi’nin Haziran 2021-2022 dönemini kapsayan ev işçilerine yönelik farkındalık kampanyası kapsamında ilgili tarafların katılımıyla “Ev İşçilerinin Güvenceli İşlere Erişimi” ve “Ev İşçilerinin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi” konularında iki teknik toplantının daha yapılması düşünülüyor.

Kampanya sonunda ev işçilerinin sorunlarına dikkat çekerek çözüm yollarının geliştirilmesi ve nihai olarak ev işçilerinin insana yakışır koşullarda çalışmalarının yaygınlaşması için tüm tarafların yararlanabileceği bir rehberin hazırlanması planlanıyor.