Suriyeli gençlerin çalıştığı, teşvik verilen “Mest Medifema Assistance Hastane ve Sağlık Hizmetleri” şirketi, İzmir’de sağlık turistlerine geniş bir yelpazeyi kapsayan sağlık ve danışmanlık hizmetleri veriyor. Bu üç genç gibi birçok asistan, Türkiye’ye geliş-gidiş bileti ve vize alınmasından, Türkiye’de otelde kalışları ve altı ayı bulan tedavilerine kadar tüm yolculukları boyunca hastalara yardım ediyorlar. Şirketin başlıca hedef grubunu, sağlık hizmetleri için Orta Doğu ülkelerinden gelen sağlık turistleri oluşturuyor. Şirketin Muhasebe Müdürü Serkan Çalışkan’a göre: “Orta Doğu ülkelerinden gelenler ortalama 10.000 dolar harcıyorlar. Bu rakam, Türkiye’ye gelen kültür turistlerinin harcadığı miktarın 50 kat üzerinde”. Şirketin insan kaynaklarından da sorumlu olan Çalışkan:

“Türkiye’de hastalara bizimki kadar geniş kapsamlı hizmet veren başka şirket yok. Bu nedenle, hizmet kapsamımız genişledikçe, işe alım ihtiyaçlarımız da büyüyor. Arap ülkelerinden daha çok hasta geldiği için, her şeyden önce onlarla aynı dili konuşan ve kültürel olarak onlara yakın olan kişilerle çalışmak istedik” diyor.

Suriyeli ve Türk çalışanlar arasındaki canlı, cesaret dolu ve olumlu tutumu gözleyen biri için şirketteki tüm çalışanların aynı “motivasyon dili”ni konuştuklarını söylemek zor değil.

İstihdamı hem talep hem de arz tarafında desteklemek

Mest Medifema Assistance, COVID-19 küresel salgını nedeniyle uluslararası seyahat kısıtlamalarından ağır biçimde etkilenmiş ve şirketin hizmet verdiği hasta sayısında keskin bir düşüş olmuş. Küresel salgın tam da, şirketin çok çeşitli ihtiyaçları karşılayacak tam ekipmanlı fizyoterapi hizmeti veren rehabilitasyon merkezini hizmete alarak ciddi bir büyümeye gittiği zamanda başlamış. COVID-19 krizi, şirketin işleri üzerinde görülmemiş bir etki yaratmış olsa da, Programla sağlanan desteğin yarattığı çarpan etkisi hiç de şaşırtıcı olmamış. “Bu dönemde hiç kimseyi işten çıkarmamayı başarabildik. Aynı zamanda ekibimiz artık zorluklarla başa çıkmada daha deneyimli, bizim için bu da çok değerli bir kazanım” diyerek açıklıyor Çalışkan. Mest Medifema’nın çevirmen ekibi, birçoğu Suriyeli olmak üzere toplam 71 kişiden oluşuyor. Türkiye, Kasım 2020 itibarıyla, ülkelerindeki uzun süren savaş nedeniyle yurtlarından edilen 3.6 milyonu aşkın Geçici Koruma Altındaki Suriyeliye ev sahipliği yapıyor.

Onların öykülerinde, Roz’unkinde olduğu gibi, işitilmeyi hak eden çok şey var.

“Suriye’den ayrılmak zorunda kaldığımızda, ben lisede okuyordum. Okulumu burada İzmir’de bitirdim ve aynı zamanda bir yıl boyunca Türkçe dil kursuna gittim. İşimde, ihtiyaç duyan insanlara yardım edebildiğim için, onları anlayabildiğim için mutluyum. Bir yandan da kendi anadilim olan Arapçanın Türkiye’de geçinmemizi sağlayabileceği aklımdan hiç geçmemişti... Burada iş arkadaşlarımla aile gibiyiz. İşe birlikte gidip geliyoruz. Boş zamanlarımızı birlikte geçiriyoruz… Türkiye’yi çok seviyorum” diyor Roz.

Roz, birlikte yaşadığı beş kişilik ailesinde çalışan tek kişi. Okula giden bir küçük kız kardeşi ve erkek kardeşiyle birlikteler, bir ablası ise Almanya’da çalışıyor. Babası sağlık sorunları olduğundan çalışamıyor, annesiyse ev işleriyle ilgileniyor. Roz, kendi ayakları üzerinde durmasını sağlayan, insana yakışır koşullarda çalıştığı için çok mutlu. “Ailemi geçindirmek için çok çalışıyorum, ama öğrenimime de devam ediyorum. Gelecek yıl inşallah üniversiteye başlayacağım. Veterinerlik ya da mimarlık okumak istiyorum. Çünkü kedimi ve çizim yapmayı çok seviyorum” diyor, yüzünde kocaman bir gülümsemeyle hayallerini anlatırken.

Mest Medifema’nın genç çalışanlarından Hashem ise ailesiyle birlikte 2016 yılında Türkiye’ye gelmiş. Önce İstanbul’a, bir yıl sonra da İzmir’e yerleşmişler. Hayatında ilk kez çalışıyor ve sosyal güvenceli çalışma koşullarından çok memnun. Hashem öğrenimine de devam ediyor: Uzaktan öğrenim yoluyla üniversitede bilgisayar programcılığı okuyor.

Azat Hannan ise, ailesiyle birlikte yedi yıldır Türkiye’de yaşıyor ve İzmir’i çok seviyor. Küçük kız kardeşi Avin de Mest Medifema’da çalışıyor. “Burada çalışmayı ve yeni şeyler öğrenmeyi seviyorum. Bu ülkeye her gün biraz daha çok bağlanmamı sağlıyor” diyor Azat.

Yeni beceriler edinmek ve dayanıklılığı arttırmak

Her ne kadar birçok Suriyeli çalışmak ve ekonomi ve sosyal güvenlik sistemine dahil olmak için istekli olsalar da, çoğu geçici, kayıt dışı, düşük vasıflı işlerde ve sosyal korumadan yoksun şekilde çalışıyor. Mest Medifema çalışanları gibi birçok çalışan da, ailelerini geçindirmek için kendilerini işlerine adamakla kalmıyor, bir yandan da becerilerini geliştiriyor, yeni yetenekler keşfediyor.

KİGEP Plus’un istihdama ilişkin hem talep hem de arz tarafında sağladığı destek, Suriyelilerin yoğun çalıştığı düşük vasıflı sektörler ile sınırlı değil. Suriyeli ve Türk çalışanların, işverenleri yoluyla, özellikle COVID-19 küresel salgını gibi zor zamanlarda işlerini muhafaza etmelerini sağlıyor, hatta yeni iş olanakları yaratıyor.

Mest Medifema Assistance, bugün toplam 16 çalışanı için KİGEP Plus teşvik programından yararlanıyor, program başlamadan önce de, Programın yürüten ILO Projesiyle benzer bir destek anlaşması yapmıştı. Proje’nin amacı ise, Türk vatandaşları ve Geçici Koruma Statüsündeki Suriyelilerin kayıtlı iş gücü piyasasına erişimlerini kolaylaştırarak, dayanıklılık ve kendine yeterliliklerini arttırmak.

Kasım 2020 itibarıyla, KİGEP Plus’tan toplam 563 şirket ve 3.810 çalışan yararlanıyor. Programın adındaki “Plus”, üç yıldan bu yana uygulanan programın devamı olduğunu simgeliyor. Program sayesinde şirket başına ortalama 6 çalışanın sosyal korumaya erişmesi ve/veya korumanın sürdürülmesine destek sağlanıyor.

Program kapsamında, Suriyeli çalışanlar için sosyal güvenlik primleri ve çalışma izni harçlarının ödenmesi yoluyla, işverenlerin çalışanları için kayıtlı istihdamı ve sosyal korumayı sürdürmeleri destekleniyor. Program 10 ilde uygulanıyor ve KfW Kalkınma Bankası aracılığıyla Almanya Federal Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler ve Türk Vatandaşları İçin İnsana Yakışır İş Fırsatlarının Desteklenmesi Projesi” tarafından uygulanıyor. 2022 sonuna kadar devam edecek olan Proje, ILO Türkiye Ofisi’nin, geniş kapsamlı Mülteci Destek Programı’nın bir parçası. Bu programın amacı, mülteci ve ev sahibi topluluklar için sosyal korumayı desteklemek, mülteci çalışanların ulusal ekonomiye katkı sağlamaları için fırsat vermek ve kısa ve uzun vadede iş gücü piyasasının ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlamak.

ILO, üretken, herkes için insana yakışır iş fırsatlarını desteklemeye ve adil, üretken ve kapsayıcı bir toplum yaratılmasına katkı sağlamaya devam ediyor.