Tiêu chuẩn lao động quốc tế
Các nghị sỹ thống nhất Việt Nam nên gia nhập công ước của ILO về thương lượng tập thể
Hồ sơ đề xuất trình gia nhập Công ước 98 đã được Chủ tịch nước trình sang Quốc hội cho ý kiến, dự kiến vào kỳ họp tháng 5/2019.
Hội thảo do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐTBXH), Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội và ILO đồng tổ chức, với mục đích tham vấn về hồ sơ đề xuất gia nhập một trong những công ước cơ bản còn lại của ILO mà Việt Nam chưa tham gia.
Cho tới nay, Việt Nam đã gia nhập 5 trong số 8 công ước cơ bản của ILO. Các công ước còn lại bao gồm Công ước số 98 về thương lượng tập thể, Công ước số 87 về tự do hiệp hội, và Công ước số 105 về lao động cưỡng bức.
Tuy nhiên, là một Quốc gia thành viên của ILO, Việt Nam có nghĩa vụ tôn trọng Tuyên bố của ILO năm 1998 về các Nguyên tắc và Quyền cơ bản trong Lao động, trong đó có đề cập đến 8 công ước cơ bản, bao gồm Công ước số 98.
“Mọi Quốc gia thành viên, dù ở cấp độ phát triển nào, đều phải tôn trọng, thúc đẩy và thực hiện những nguyên tắc then chốt của các Nguyên tắc và Quyền cơ bản trong Lao động vì đó là những nguyên tắc được xây dựng trên cơ sở đồng thuận toàn cầu giữa các Quốc gia thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới và ILO về những điều kiện lao động cơ bản và phổ quát nhằm đảm bảo giao thương hàng hóa và dịch vụ công bằng trong một nền kinh tế toàn cầu hóa,” Giám đốc ILO Việt Nam, Chang-Hee Lee cho biết.
Đó là lý do nội hàm của tám công ước cơ bản trong FPRW đã được chuyển tải trong các điều khoản của các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) và FTA giữa Ủy ban Châu Âu và Việt Nam (EVFTA) và trong nội dung của hầu hết các tuyên bố về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp của các công ty đa quốc gia.
Theo Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Doãn Mậu Diệp, trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, trong đó có việc tham gia vào các FTA thế hệ mới, vai trò và tầm quan trọng của các công ướcc ơ bản của ILO, trong đó có Công ước số 98, ngày càng được thể hiện rõ nét hơn.
Hiệp định EVFTA đòi hỏi các bên tham gia phải liên tục nỗ lực để phê chuẩn các công ước cơ bản đó của ILO.
TS Lee giải thích thêm: “Công ước số 98 cùng với Công ước số 87 đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hệ thống quan hệ lao động hoạt động hiệu quả trong những nền kinh tế thị trường hiện đại… Khi có hiệu lực, các công cụ này sẽ đóng góp cho sự phát triển bền vững bằng cách mang lại sự hài hòa, ổn định và tiến bộ kép trong việc tăng năng suất, đồng thời cải thiện điều kiện làm việc.”
Công ước số 98 yêu cầu các quốc gia thành viên phải đảm bảo không phân biệt đối xử đối với công đoàn, đảm bảo công đoàn không chịu sự can thiệp hay chi phối của người sử dụng lao động, và thúc đẩy thương lượng tập thể thông qua nhiều phương thức khác nhau.
Tuy nhiên, các nguyên tắc của Công ước số 98 không hề xa lạ đối với Việt Nam. Sắc lệnh số 29 quy định quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký thông qua năm 1947 đặt ra những quy định pháp lý rõ ràng và đơn giản, hoàn toàn phù hợp với Công ước số 98 và cả Công ước số 87.
“Điểm thú vị là Sắc lệnh số 29 về lao động đã được thông qua trước Công ước số 87 (1948) một năm và trước Công ước số 98 (1949) hai năm,” TS Lee cho biết. “Chủ tịch Hồ Chí Minh và ILO cùng có chung lý tưởng kiến tạo những xã hội và nền kinh tế mà ở đó người lao động và người sử dụng lao động được trao quyền để cùng nhau đưa ra quyết sách trên cơ sở những nguyên tắc về tự do hiệp hội và thương lượng tập thể, là một trong những nguyên tắc cơ bản định hướng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh Việt Nam hiện nay.”
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, Nguyễn Sỹ Cương, cho rằng mặc dù công ước đã ra đời được gần 70 năm, nhưng vẫn liên quan chặt chẽ đến chủ trương và chính sách về hội nhập của Việt Nam ngày nay, và đặt ra những yêu cầu đối với việc sửa đổi hệ thống pháp luật.
Ông cho biết các đại biểu quốc hội được tham vấn đều khẳng định việc tham gia công ước này là cần thiết.
Đây cũng là quan điểm được đại diện của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại hội thảo chia sẻ.
Theo Thứ trưởng Diệp, hồ sơ đề xuất trình gia nhập Công ước 98 được Bộ LDDTBXH nghiên cứu, chuẩn bị, đã được Chủ tịch nước trình sang Quốc hội để Quốc hội cho ý kiến, dự kiến vào kỳ họp tháng 5/2019.
Đây là hội thảo tham vấn về Công ước 98 lần thứ hai với các đại biểu quốc hội, sau một sự kiện tương tự được tổ chức tại Cần Thơ vào tháng 4 với các đại biểu phía nam. Trước đó, nhiều vòng tham vấn đã diễn ra với nhiều đối tác liên quan ở cả cấp trung ương và địa phương.
* Bài viết thuộc khuôn khổ dự án Thúc đẩy áp dụng các Công ước Cơ bản của ILO trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Tự do Liên minh Châu Âu – Việt Nam. Dự án do Liên minh Châu Âu tài trợ. Nội dung trong bài viết không nhất thiết phản ánh quan điểm của Liên minh Châu Âu.